Heb ik een beginnende hernia? Symptomen, herkenning en wat je kunt doen

Inleiding

Veel mensen met lage rugpijn vragen zich af of ze een rughernia of een lage-rug hernia hebben. Zeker wanneer de pijn naar één been uitstraalt, ontstaan er twijfels: heb ik een beginnende hernia, wat voel je bij een hernia en hoe weet je of het ernstig is?

In dit artikel helpen we je om de symptomen te herkennen, leggen we uit wat er in je rug gebeurt én ontdek je wat je het beste kunt doen als je klachten hebt. Want niet alle uitstralende pijn is een hernia, en niet elke hernia is direct reden tot paniek.

Okay, Let’s Go!

In het kort

• Niet alle uitstralende pijn is een rughernia — vaak gaat het om onschuldige uitstralende rugpijn zonder zenuwbeknelling.

• Typische hernia-symptomen zijn scherpe beenpijn, tintelingen, doofheid en krachtsverlies, meestal voorbij de knie.

• Slechts 5–10% van de mensen met uitstralende pijn heeft daadwerkelijk een hernia; de meeste klachten herstellen vanzelf.

• Een beginnende hernia is zelden gevaarlijk, maar vraagt wel om inzicht, rust en de juiste belasting.

• Oefeningen kunnen het herstel ondersteunen, mits je weet wat je doet en de balans bewaakt tussen beweging en herstel.

Betekent uitstralende pijn dat ik een beginnende hernia heb?

Een beginnende hernia ontstaat wanneer een tussenwervelschijf in je onderrug beschadigd raakt. De zachte kern van de schijf kan dan iets uitpuilen en een ontstekingsreactie veroorzaken. Dit is een natuurlijke poging van je lichaam om het probleem op te lossen. Maar door deze ontsteking raakt de nabijgelegen zenuw geïrriteerd, wat kan leiden tot zenuwpijn, voelbaar als uitstralende pijn in je been.

Toch is het belangrijk om te weten: niet alle uitstralende pijn komt door een hernia.

Er bestaat ook zoiets als doorstraalpijn. Dit is uitstralende pijn die ontstaat vanuit structuren zoals spieren, banden, gewrichten of de tussenwervelschijf zelf, zonder dat er sprake is van zenuwbeknelling. Doorstraalpijn ontstaat doordat je brein pijnsignalen uit de rug en omliggende structuren niet altijd goed kan onderscheiden. Daardoor lijkt het alsof de pijn uit een ander gebied komt dan waar het daadwerkelijke probleem zich bevindt [1-2].

Kenmerken van doorstraalpijn zijn:

• Vaak dof, zeurend en diep gelegen
• Meestal beperkt tot boven de knie
• Geen tintelingen, doofheid of krachtsverlies zoals soms bij zenuwpijn wel voorkomt

Hoe herken je een beginnende hernia?

Een beginnende hernia is lastig betrouwbaar te herkennen. Heb je alleen rugpijn, dan is het vrijwel onmogelijk te voorspellen of je een hernia hebt of zult ontwikkelen. Je hebt een hernia, of je hebt het niet — en als dat zo is, gaat het meestal gepaard met zenuwpijn. Die zenuwpijn is dan ook hét kenmerkende symptoom van een hernia [1].

De pijn kan zich soms beperken tot de bilregio, maar zodra een zenuw echt ontstoken raakt, ontstaan er duidelijkere signalen. Deze kunnen wijzen op een beginnende of acute hernia:

• Plotseling opkomende, scherpe pijn in het been

• Pijn die voorbij de knie uitstraalt, soms tot in de voet of tenen

• Tintelingen, doof gevoel of soms krachtsverlies in het been (dit komt niet bij iedereen met een hernia voor)

• Verergering van de pijn bij hoesten, persen of langdurig zitten

• Een positieve proef van Lasègue

Hoe vaak komt een hernia écht voor?

Veel mensen denken bij uitstralende pijn meteen aan een hernia, maar de cijfers geven een genuanceerd beeld:

• Ongeveer 30% van de mensen met lage rugpijn ervaart ook uitstralende beenpijn [2].

• Slechts 5% tot 10% van deze groep heeft daadwerkelijk zenuwpijn (radiculaire pijn) door een ontsteking van een zenuwwortel, meestal veroorzaakt door een rughernia [3].

• De jaarlijkse voorkomen van herniagerelateerde zenuwpijn in de algemene bevolking ligt rond de 2,2% [4-5].

Kortom: uitstralende pijn komt vaak voor, maar een daadwerkelijke hernia is minder gebruikelijk dan veel mensen denken. Zoals eerder aangegeven kan uitstralende pijn meerdere oorzaken hebben.

Ik heb acute pijn — is dit een hernia?

Een hernia kan zich plots aandienen met scherpe, schietende pijn in het been. Toch betekent acute pijn niet automatisch dat je een hernia hebt. Ook pijn vanuit spieren, gewrichten of banden kan plotseling ontstaan en flink hevig zijn. Sommige hernia’s ontwikkelen zich juist geleidelijk, met eerst vage rugklachten. Het is daarom belangrijk om niet te snel conclusies te trekken. Het zijn vooral de combinatie van zenuwpijn en andere tekenen, zoals tintelingen, doofheid of krachtsverlies, die meer richting geven aan de oorzaak van je klachten.

Moet ik bij symptomen van een beginnende hernia een MRI laten maken?

Een veelgestelde vraag is of je bij uitstralende pijn meteen een MRI-scan nodig hebt. Het antwoord: meestal niet. De symptomen van een hernia zijn in veel gevallen zó herkenbaar dat een arts of specialist al op basis van je klachtenpatroon en lichamelijk onderzoek een goede inschatting kan maken.

Een MRI is vooral noodzakelijk wanneer:

• Er sprake is van ernstige uitvalsverschijnselen, zoals krachtsverlies of gevoelloosheid in het rijbroekgebied

• Je de controle over je blaas of darmen verliest

• Klachten na 6 tot 8 weken nauwelijks verbeteren

• Er twijfel bestaat over de oorzaak van de klachten en verdere diagnostiek nodig is

Belangrijk om te weten: sommige mensen hebben een hernia op de scan zónder klachten. En andersom geldt ook dat je klachten kunt hebben zonder dat er iets afwijkends op de scan zichtbaar is. De ernst van het beeld op de MRI zegt dus niet alles over hoe je je voelt of herstelt.

📚 Lees ook: Wanneer moet je een MRI laten maken? | Wat zijn alarmsignalen bij rugpijn?

Wat vergroot de kans op een hernia?

Het is lastig te voorspellen wie wel of geen hernia krijgt. Hoewel sommige mensen eerst langdurige rugklachten hebben voordat een hernia zich ontwikkelt, krijgt lang niet iedereen met rugpijn ook daadwerkelijk een hernia. Veel mensen maken zich hier onnodig zorgen over, terwijl de kans relatief klein blijft.

Een hernia ontstaat meestal door een samenspel van factoren. Niet iedereen met lage rugklachten of risicofactoren krijgt er één, maar de volgende omstandigheden vergroten de kans wel:

• Zwaar lichamelijk werk, veel tillen, bukken of langdurig zitten

• Veroudering en slijtage (degeneratie) van de tussenwervelschijven

• Een inactieve leefstijl, overgewicht en roken

• Lang zijn (langer dan 1.85 m) of een beweeglijk gewrichtssysteem (hypermobiliteit)

• Chronische stress, gespannen houdingen en onvoldoende herstelmomenten

• Blootstelling aan langdurige trillingen, zoals bij vrachtwagenchauffeurs of machinisten

Soms speelt erfelijke aanleg een rol. Komt een hernia vaker voor binnen je familie? Dan is de kans iets groter dat ook jij ermee te maken krijgt — al is ook dat zeker geen garantie.

Is een beginnende hernia gevaarlijk?

Een beginnende hernia is in de meeste gevallen niet gevaarlijk. Slechts bij een klein deel van de mensen blijven de klachten langdurig aanwezig of leiden ze tot ernstiger beperkingen. Meestal is er sprake van een tijdelijk probleem waarbij je lichaam zelf aan de slag gaat om het uitpuilende materiaal op te ruimen.

Toch vraagt het herstel, zeker als er sprake is van zenuwpijn, om tijd en de juiste aanpak. Wat belangrijk is:

• Begrijpen wat er precies in je rug gebeurt

• Leren welke bewegingen of houdingen je klachten kunnen verergeren

• Weten wat juist wél helpt bij herstel

• Geduld hebben: zenuwweefsel herstelt langzaam, maar meestal goed

📖 Meer weten? Lees ook: Herstelduur bij hernia – wat kun je verwachten?

Kan ik oefeningen doen bij een beginnende hernia?

Veel mensen die vermoeden dat ze een beginnende lage-rug hernia hebben, of bij wie een hernia is vastgesteld, vragen zich af wat ze kunnen doen om hun klachten onder controle te krijgen. Oefeningen kunnen daar een belangrijk onderdeel van zijn. Ze geven niet alleen houvast, maar helpen je ook om het herstel actief te ondersteunen.

Belangrijk om te weten: je kunt een hernia niet “wegtrainen”, maar je kunt je lichaam wél helpen om de klachten te verminderen. Mits je goed weet wat je doet.

Oefeningen kunnen je helpen om:

• Beweging weer op een veilige manier op te bouwen

• De geïrriteerde zenuw tot rust te laten komen

• Meer controle en bewustzijn te krijgen over hoe je beweegt

Ervaringsverhaal: Hoe online begeleiding mijn herstel veranderde

Heb je nog vragen? Hieronder vind je de meest gestelde vragen over een beginnende hernia

Wetenschappelijke bronnen & referenties

1. Schmid, A. B., Fundaun, J., & Tampin, B. (2020). Entrapment neuropathies: A contemporary approach to pathophysiology, clinical assessment, and management. Pain Reports, 5(4), e829. https://doi.org/10.1097/PR9.0000000000000829

2. Freynhagen, R., & Baron, R. (2009). The evaluation of neuropathic components in low back pain. Current Pain and Headache Reports, 13(3), 185–190. https://doi.org/10.1007/s11916-009-0032-y

3. Koes, B. W., van Tulder, M. W., & Peul, W. C. (2007). Diagnosis and treatment of sciatica. BMJ, 334(7607), 1313–1317. https://doi.org/10.1136/bmj.39223.428495.BE

4. Hill, J. C., Dunn, K. M., Lewis, M., Mullis, R., Main, C. J., Foster, N. E., & Hay, E. M. (2011). Clinical outcomes among low back pain consulters with referred leg pain in primary care. Spine, 36(25), 2168–2175. https://doi.org/10.1097/BRS.0b013e318201ee5d

5. Konstantinou, K., & Dunn, K. M. (2008). Sciatica: review of epidemiological studies and prevalence estimates. Spine, 33(22), 2464–2472. https://doi.org/10.1097/BRS.0]b013e318183a4a2

6. Stynes, S., Konstantinou, K., & Dunn, K. M. (2016). Classification of patients with low back-related leg pain: a systematic review. BMC Musculoskeletal Disorders, 17, 226. https://doi.org/10.1186/s12891-016-1074-z