Hernia-operatie: wanneer is het nodig en wat kun je verwachten?

Inleiding

Een hernia kan een enorme impact hebben op je dagelijkse leven. Pijn, verminderde mobiliteit en onzekerheid over herstel kunnen je belemmeren in je werk en privéleven. Wanneer pijnstilling en fysiotherapie niet voldoende helpen, kan een operatie overwogen worden. Maar wanneer is een hernia-operatie echt noodzakelijk? Hoe verloopt de ingreep? En wat kun je verwachten tijdens het herstel? In deze blog beantwoorden we de belangrijkste vragen en helpen we je bij het maken van een weloverwogen keuze.

Okay, Let’s Go!

In het kort:

• Een hernia-operatie wordt overwogen als pijnklachten langer dan 6 tot 8 weken aanhouden.
• Tijdens de ingreep wordt de uitstulping van de tussenwervelschijf verwijderd die de zenuw irriteert.
• De operatie duurt 45 tot 60 minuten en meestal verblijf je 1 nacht in het ziekenhuis.
• Herstel duurt 6 tot 12 weken, volledig herstel kan tot 12 maanden duren.
• 50% hervat werk binnen 14 weken, 87% binnen een jaar.
• De kans op een nieuwe hernia binnen 2 jaar is 5% tot 22%.
• Een operatie is vaak te voorkomen met kennis en gerichte oefeningen.

Wanneer is een hernia-operatie noodzakelijk?

Een hernia is een uitstulping van de tussenwervelschijf die druk uitoefent op de rugzenuw, wat kan leiden tot uitstralende pijn in het been. Gelukkig is het lichaam in staat om dit uitgestulpte materiaal zelf op te ruimen, maar dit proces kan tijd kosten. De meeste mensen herstellen binnen 12 weken zonder chirurgische ingreep. Toch zijn er situaties waarin een operatie noodzakelijk is.

Een operatie is direct nodig als er alarmsymptomen aanwezig zijn, zoals:

• Het cauda equina-syndroom, wat kan leiden tot incontinentie en gevoelloosheid in het onderlichaam.
• Ernstige uitvalverschijnselen, zoals een volledig verlies van spierkracht in het been.

Meer informatie over deze alarmsignalen vind je hier.

Daarnaast kan een operatie overwogen worden wanneer:

• Het lichaam er niet in slaagt om het uitgestulpte materiaal zelf op te ruimen.
• De pijn na 6 tot 8 weken helemaal niet afneemt en je dagelijkse activiteiten ernstig belemmert [1].
• Pijnstillers en andere behandelingen, zoals fysiotherapie, geen verlichting meer bieden.

Onderzoek toont aan dat vroege chirurgie — bij patiënten die binnen 6 tot 8 weken geopereerd worden — leidt tot sneller verminder van klachten dan bij langdurig uitstel [2][3].

Welke soorten hernia-operaties zijn er?

Er zijn verschillende operatietechnieken om een hernia te behandelen [4]. De keuze voor een bepaalde methode hangt af van de locatie van de hernia en de ernst van de klachten.

Microdiscectomie (meest toegepast)

• De chirurg maakt een kleine snee in de rug en verwijdert de hernia met een microscoop.
• Voordelen: kortere hersteltijd, minder schade aan omliggend weefsel, hoge slagingskans.
• Nadelen: kans op terugkeer van klachten bij onvoldoende herstel.

Endoscopische operatie (PTED-techniek)

• Via een kleine opening in de huid wordt een camera ingebracht om de hernia te verwijderen.
• Voordelen: minimaal invasief, minder littekenvorming, sneller herstel.
• Nadelen: niet geschikt voor alle typen hernia’s.

Klassieke open hernia-operatie

• Bij complexe of terugkerende hernia’s wordt een grotere incisie gemaakt.
• Voordelen: directe toegang tot de hernia, geschikt voor gecompliceerde gevallen.
• Nadelen: langere hersteltijd, hogere kans op littekenweefselvorming.

De neurochirurg bepaalt welke techniek het meest geschikt is op basis van jouw situatie en klachten.

Hoe verloopt een hernia-operatie?

De operatie wordt uitgevoerd onder volledige narcose of met een ruggenprik. Tijdens de ingreep gebeurt het volgende:

1. Je ligt op je buik op de operatietafel.
2. De chirurg maakt een kleine snee in de rug (meestal 3-5 cm).
3. De rugspieren worden voorzichtig opzij geschoven om de wervelkolom zichtbaar te maken.
4. De uitstulping van de tussenwervelschijf wordt verwijderd om de beknelde zenuw vrij te maken.
5. De wond wordt gehecht en afgedekt.

Een standaard hernia-operatie duurt gemiddeld 45 tot 60 minuten, afhankelijk van de complexiteit.

Hoelang verblijf je in het ziekenhuis?

Na de operatie verblijf je meestal 1 nacht in het ziekenhuis voor observatie. Gedurende deze periode wordt je mobiliteit beoordeeld en krijg je adviezen voor de eerste herstelperiode. Als alles goed verloopt, mag je de volgende dag naar huis.

• Je moet zelfstandig kunnen opstaan en een stukje lopen zonder extreme pijn of duizeligheid.
• De pijn moet goed onder controle zijn met medicatie en mag niet ondraaglijk zijn.
• Er mogen geen complicaties zijn, zoals overmatige wondvochtproductie, koorts of gevoelloosheid in de benen.
• Je moet zelfstandig kunnen plassen en er mogen geen problemen zijn met de blaas- of darmfunctie.
•  Je moet de instructies voor thuis goed begrijpen.

Wat kun je verwachten tijdens het herstel?

Direct na de operatie kun je lichte pijn en stijfheid in de rug ervaren. In de eeste fase krijgt je advies over hoe je veilig uit bed kunt komen en welke bewegingen je beter kunt vermijden.

Het herstel na een hernia-operatie verloopt in verschillende fasen en vraagt om geduld en een zorgvuldige opbouw van activiteiten. Je lichaam heeft tijd nodig om te genezen en het is belangrijk om overbelasting te voorkomen. In de eerste 6 weken ligt de focus op rust en lichte beweging.

Belangrijke richtlijnen voor de eerste weken:

• Maak regelmatig korte wandelingen om de doorbloeding te verbeteren en stijfheid te verminderen.
• Vermijd in de eerste fase zwaar tillen en plotselinge bewegingen om extra belasting van de rug te voorkomen.
• Luister goed naar je lichaam en neem voldoende rustmomenten.
• Gebruik pijnstillers indien nodig om comfortabeler te kunnen bewegen.
• Bouw activiteiten langzaam op en voorkom intensieve inspanningen in de eerste weken.

Hoe lang duurt het herstel na een hernia-operatie?

Het herstel verloopt bij iedereen anders, maar over het algemeen duurt de eerste herstelfase 6 tot 12 weken. In deze periode kun je langzaam je dagelijkse activiteiten weer oppakken.

Na 3 tot 4 maanden merkt ongeveer 80% van de mensen een flinke verbetering van hun klachten. Toch is het herstel vaak persoonlijk en kan het soms erg wisselend zijn [5]. Meestal duurt het 6 tot 12 weken voordat je dagelijkse dingen weer kunt doen.

Toch kan volledig herstel tot 6 tot 12 maanden duren. Sommige mensen ervaren na een jaar nog lichte klachten en bij 20-25% van de mensen kunnen de klachten na verloop van tijd terugkomen [5] [6].

Om het herstel soepel te laten verlopen, is het belangrijk om een goed revalidatieplan te volgen en geduldig te blijven.

Wanneer kan ik weer werken na een hernia-operatie?

Wanneer je weer aan het werk kunt, hangt af van je herstel en het type werk dat je doet. Mensen met een zittend beroep kunnen vaak na 6 tot 8 weken weer beginnen met aangepast werk. Voor fysiek zwaardere beroepen kan het herstel langer duren, soms tot 3 tot 12 maanden.

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 50% van de mensen binnen 14 weken hun werk hervat, en dat 87% binnen een jaarweer aan het werk is. De snelheid en het succes van je terugkeer hangen af van verschillende factoren, zoals:

• Het type werk dat je doet
• Je conditie en herstelproces
• De ernst van de klachten vóór de operatie
• De duur van het ziekteverlof vóór de operatie
• Werkgeversondersteuning en re-integratiemogelijkheden

Kan ik opnieuw een hernia krijgen na de operatie?

Ja, er is een kans dat een hernia na de operatie terugkomt. Onderzoek laat zien dat dit bij 5% tot 22% van de mensen gebeurt binnen 2 jaar [7].

Op langere termijn komt ongeveer 17% tot 19% van de mensen niet volledig terug op hun oude niveau van werk of sport. Risicofactoren voor een terugkerende hernia zijn onder andere:

• Leeftijd
• Ernstige slijtage van de tussenwervelschijf
• Gebrek aan actieve revalidatie
• Onvoldoende postoperatieve begeleiding
• Overgewicht
• Roken
• Diabetes en andere chronische aandoeningen
• Meerder rug-operaties in het verleden

Hoe kan ik een hernia-operatie voorkomen?

Een hernia-operatie is niet altijd nodig. Door op tijd de juiste stappen te zetten, kun je de klachten verminderen en mogelijk een operatie voorkomen. Een gestructureerde aanpak, waarbij je stapsgewijs werkt aan je herstel, is hierbij essentieel. Door de juiste oefeningen en leefstijlveranderingen kun je vaak zelf grip krijgen op je klachten en je lichaam helpen herstellen.

De focus ligt op het verminderen van pijn en het voorkomen van verdere irritatie van de zenuw. Dit doe je door:

• Goede voorlichting helpt je te begrijpen wat er in je rug gebeurt en wat je kunt doen voor herstel.
• Gebruik ontstekingsremmers (NSAID’s) om pijn en ontsteking te verminderen.
• Wissel activiteit en rust slim af om je rug de kans te geven te herstellen.
• Doe centralisatie-oefeningen om de pijn naar het midden van de rug te verplaatsen en de druk te verminderen.
• Ademhalings- en ontspanningsoefeningen verminderen spierspanning en stress en versnellen herstel.
• Zenuwmobilisatie maakt je zenuwen soepeler en vermindert spanning in het getroffen gebied.
• Functionele training helpt je dagelijkse bewegingen soepeler en pijnvrij uit te voeren.

Lees hier meer wanneer je wilt weten waarom de pijn voor een hernia erger wordt. 

Ervaringsverhaal: Hoe online begeleiding mijn herstel veranderde

Heb je nog vragen? Hieronder vind je de meest gestelde vragen over een hernia-operatie

📑 Wetenschappelijke bronnen & referenties

1. Peul WC, van Houwelingen HC, van den Hout WB, et al. Surgery versus prolonged conservative treatment for sciatica. New England Journal of Medicine. 2007;356(22):2245–2256. doi: 10.1056/NEJMoa064039

2. Schoenfeld AJ, Bono CM. Does surgical timing influence functional recovery after lumbar discectomy? A systematic review. The Spine Journal. 2015;15(6):1170–1177. doi: 10.1016/j.spinee.2014.12.036

3. Siccoli MM, Staartjes VE, Aichmair A, et al. The influence of symptom duration on clinical outcome after surgery for lumbar disc herniation. The Spine Journal. 2019;19(6):1040–1047. doi: 10.1016/j.spinee.2018.12.018

4. Jacobs WC, van Tulder M, Arts M, et al. Surgical techniques for sciatica due to herniated disc: a systematic review. European Spine Journal. 2012;21(11):2232–2251. doi: 10.1007/s00586-012-2314-2

5. Willems SJ, Coppieters MW, Rooker S, Heymans MW, Scholten-Peeters GGM. Baseline patient characteristics commonly captured before surgery do not accurately predict long-term outcomes of lumbar microdiscectomy followed by physiotherapy. The Spine Journal. 2020;20(5):738–747. doi: 10.1016/j.spinee.2019.12.018

6. Willems SJ, Coppieters MW, Rooker S, Ostelo R, Hoekstra T, Scholten-Peeters GGM. Variability in recovery following microdiscectomy and postoperative physiotherapy for lumbar radiculopathy: A latent class trajectory analysis. Clinical Neurology and Neurosurgery. 2023;225:107551. doi: 10.1016/j.clineuro.2022.107551

7. Machado GC, Ferreira PH, Yoo RI, et al. Patients with sciatica still experience pain and disability 5 years after surgery: A systematic review with meta-analysis of cohort studies. European Journal of Pain. 2016;20(10):1700–1709. doi: 10.1002/ejp.902