Stress en rugklachten gaan vaak met elkaar gepaard, maar hoe werkt dit precies? Kan rugpijn een gevolg zijn van stress of is stress juist het gevolg van rugpijn? En hoe kan stress ervoor zorgen dat je in een vicieuze cirkel raakt en je niet meer van je rugpijn herstelt? In dit artikel beantwoorden we al je vragen.
Okay, let’s go!
In het kort
- Stress is een normale fysiologische reactie van ons lichaam.
- Stress kan normaal en gezond zijn maar ook ongezond.
- Rugpijn kan ontstaan door heftige of langaanhoudende stress.
- Stress kan ook het gevolg zijn van het hebben van rugpijn.
- Stress en rugpijn kunnen ervoor zorgen dat je in een vicieuze cirkel raakt.
Wat is stress?
Om de relatie tussen stress en rugpijn goed te begrijpen is het belangrijk te snappen wat stress precies inhoudt. Stress staat voor spanning of druk en is een evolutionaire reactie van ons lichaam om te kunnen overleven.
In een stressvolle situatie komen er stresshormonen vrij: adrenaline en cortisol. Dit worden ook wel de vlucht- of vechthormonen genoemd. Door adrenaline gaat je hart sneller kloppen en je bloed sneller stromen. Cortisol zorgt ervoor dat er meer brandstof vrijkomt voor je spieren. Zo bereidt je lichaam zich voor om in actie te komen.
In een stressvolle situatie brengt je lichaam zich ‘in staat van paraatheid’ om snel te kunnen ‘vluchten’, ‘vechten’ of ‘bevriezen’. Een situatie kan ‘daadwerkelijk gevaarlijk’ zijn (bv. in een oorlogssituatie) maar ons lichaam kan ook een stressreactie afgeven voor ‘dreigend gevaar’. Stress kun je bewust en onbewust ervaren. Stress kan soms prettig en soms onprettig aanvoelen.
Een aantal lichamelijke reacties die je kunt ervaren door stress:
- je bloeddruk stijgt;
- je hart gaat sneller kloppen;
- je ademhaling wordt sneller en de longblaasjes verwijden zich;
- er wordt meer zuurstofrijk bloed naar je spieren, hart en hersenen gepompt;
- je spierspanning verhoogt;
- je spijsverteringsstelsel wordt onderdrukt en komt ‘op een laag pitje te staan’;
- je kan vegetatieve verschijnselen krijgen: je handen worden koud, het zweet breekt je uit en je keel knijpt zich samen.
Wat is normale of gezonde stress?
Stress is niet per definitie ongezond. Je hebt stress nodig om alert te zijn en snel te kunnen reageren tijdens je dagelijkse taken en werkzaamheden. Normale of gezonde stress heb je nodig om je te kunnen concentreren of goed te kunnen presteren. Normale of gezonde stress hoeft niet altijd fijn te zijn, maar het helpt je wel. Wanneer de stressvolle situatie over is verdwijnen de meeste lichamelijk reacties vanzelf.
Normale (misschien onprettige) stress kan komen tijdens:
- het maken van een toets of examen;
- het voorbereiden op een sportprestatie;
- het halen van een deadline op werk;
- een sollicitatie- of functioneringsgesprek.
Ook kan je stress als prettig en positief ervaren. Ook wanneer je jezelf blij en gelukkig voelt, kan je lichaam een stressreactie afgeven.
Positieve stress kan voorkomen wanneer je:
- verliefd bent;
- een ritje in de achtbaan maakt;
- erg uitkijkt naar een feestje;
- net een nieuwe fiets hebt gekregen.
Wat is ongezonde stress?
Wanneer stress langer aanhoudt kan stress een negatief effect op ons lijf hebben. Je kunt dan een onprettige reactie van stress ervaren zoals pijn, stijfheid, een hoge hartslag, ademhalingsproblemen of spijsverteringsproblemen. De lichamelijke reactie gaat dan niet meer vanzelf weg.
Negatieve stress kan bijvoorbeeld komen door:
- aanhoudende druk op werk of in de thuissituatie;
- een overlijden binnen de familie;
- het vasthouden van onverwerkte emoties;
- angststoornissen en depressie.
Stress als oorzaak voor rugpijn
Langdurige negatieve stress kan ervoor zorgen dat het pijnsysteem ontregeld raakt. Informatie vanuit ons lichaam (warmte, kou, druk, trilling maar ook pijn) wordt vanuit de zenuwuiteinden via het ruggenmerg doorgegeven aan het brein. Het brein is normaal gesproken in staat om veel van dit soort prikkels te remmen. Wanneer ons brein denkt dat er ‘gevaar dreigt’ worden de prikkels minder goed geremd. Wanneer je moet ‘vechten, vluchten of bevriezen’ moet je namelijk snel en alert kunnen reageren. Je spierspanning, hartslag en ademhaling verhogen. Rugpijn of stijfheid kunnen dan een reactie zijn op het ‘dreigende’ gevaar. Je lichaam probeert je dan te vertellen dat er iets niet goed gaat.
Normaal gesproken is het zo dat wanneer de ‘gevaarlijke’ of ‘dreigende’ situatie voorbij is, de hoge staat van paraatheid afneemt. De bijbehorende lichamelijke reacties verdwijnen dan. Langdurige (negatieve) stress kan ervoor zorgen dat fysieke reacties niet meer afnemen. De spierspanning, hartslag en ademhaling blijven hoog en het lichaam krijgt niet de kans om te herstellen.
Stress als gevolg van rugpijn
Rugpijn hoeft niet altijd door stress te komen. Het kan ook worden veroorzaakt door een fysieke over- of onderbelasting. Toch bepaalt de context vaak hoe je rugpijn ervaart. Je ervaart in elke situatie de rugpijn anders. Rugpijn voelt mogelijk anders wanneer je een dag niets gepland hebt dan wanneer je een belangrijke deadline hebt op het werk. Rugpijn kan dan leiden tot frustraties en je zorgen maken om je klachten. Je lichaam raakt in een stressreactie en dit versterkt de rugpijn weer.
Ook kan het zijn dat je je niet gehoord voelt of je voelt je niet serieus genomen. Zeker wanneer je langdurige klachten hebt kan dit leiden tot stress. Wanneer jij je zorgen maakt over je klachten terwijl mensen je vertellen dat er niets met je rug aan de hand is, kan dit zorgen voor een stressreactie in jouw lijf.
Stress en rugpijn: de vicieuze cirkel
Of stress nu de oorzaak of het gevolg is van rugpijn, het kan ervoor zorgen dat je in een vicieuze cirkel raakt. De lichamelijke reactie zorgt voor stress. Deze stress kan er weer voor zorgen dat jij je nog meer zorgen gaat maken over de klachten. Jouw rugpijn kan hierdoor langer duren dan nodig zou zijn.
Stress en rugpijn kan ervoor zorgen dat je minder beweegt of sport. Je bent misschien bang dat bewegen je rugpijn erger maakt, terwijl bewegen juist goed is. Ook kan het zijn dat al je aandacht gaat naar de stressoren (factoren die de stress veroorzaken) waardoor je de rugpijn negeert. Je hebt hierdoor geen tijd hebt om te werken aan je herstel.
Naast de fysieke reactie kan de vicieuze cirkel er ook toe leiden dat je tal van andere symptomen gaat ervaren. Denk hierbij aan prikkelbaarheid, burn-out, depressies, slecht slapen, angststoornissen en vermoeidheid.
Stress en rugpijn: de cirkel doorbreken
Wanneer jij vermoedt dat stress de oorzaak of het gevolg is van jouw rugpijn is er veel wat jij zelf kunt doen om van je klachten op te lossen. Hier geven wij een aantal tips:
- Leer de relatie tussen stress en rugpijn beter begrijpen.
- Zoek uit of je op dit moment te veel stress ervaart. Kijk hier, hier, of hier.
- Ontspannende of mindfulness oefeningen kunnen helpen bij het verminderen van stress.
- Het uitvoeren van leuke activiteiten en hobby’s kunnen ervoor zorgen dat je afgeleid raakt en minder pijn ervaart.
- Bewegen zorgt voor de aanmaak van gelukshormonen en verminderd pijn. Ga bijvoorbeeld lekker wandelen in de natuur.
- Zorg voor regelmaat en ritme in je dag.
- Piekeren over je klachten werkt vaak averechts. Je kunt veel doen om tegen te gaan. Kijk hier.
- Je ademhaling is een krachtige tool om stress te verminderen, kijk hier.
Heb jij rug- of herniaklachten?